Türkiye’de kapalı alanlarda tütün ve tütün mamullerinin tüketiminin yasaklanmasının üzerinden 15 yıl geçti. 2009 yılında yürürlüğe giren yasa ile Türkiye’de, geçen 15 yılda sigara tiryakisi sayısı sabit kaldı. Ülkede günlük ortalama 14 milyon 840 bin sigara paketi satıldığı belirlendi.
Tütün ve tütün mamulleri kullanımı halk sağlığını olumsuz etkilemeye devam ediyor. Bu konuda yürütülen politikalar ile dumansız hava sahasına yönelik çalışmalara birçok sivil toplum kuruluşu da katkı sağlıyor.
2009 yılında yürürlüğe giren kapalı alanlarda sigara ve tütün mamullerinin tüketiminin yasaklanmasına ilişkin yasaya destek veren sivil toplum kuruluşu temsilcileri, söz konusu yasa ile özellikle restoranlar, kafeler, iş yerleri ve toplu taşıma araçlarında sigara dumanına maruz kalma oranının azaldığını belirtti.Bu konuda Türkiye Sigarayla Savaş Derneği, sigaranın zararlı etkileri konusunda yıllardır etkin mücadele veren kuruluşlara öncülük ediyor.
Derneğin Genel Başkanı Prof. Dr. Mustafa Aydın, Türkiye’de yasağın yürürlüğe girmesinden bugüne önemli değişimler ve etkiler gözlemlendiğini söyledi.Yasakla birlikte iç mekan hava kalitesinin önemli ölçüde arttığını vurgulayan Aydın, bu sayede sigara dumanına maruz kalan insanların korunduğunu, pasif içiciliğin zararlarının azaldığını dile getirdi.Sağlık harcamalarında da önemli ölçüde azalma yaşandığına değinen Aydın, “Bu yasak ayrıca toplumun genel sigara içme alışkanlıklarını da etkilemiştir. Kamuoyunda sigara içmenin toplumsal kabul görmemesi ve sigara içenler üzerinde oluşan sosyal baskı artmıştır. Bu durum, sigara içme oranlarında düşüşe yol açmış ve toplum sağlığı açısından olumlu bir gelişmedir.” diye konuştu.
Prof. Dr. Aydın, yasağın tam olarak uygulanabilirliği ve denetim süreçlerinin de önemli bir konu olduğunu belirterek, “Sonuç olarak sigara yasağının uygulanmasıyla birlikte hem çevresel hem de toplumsal sağlık açısından önemli kazanımlar elde edilmiştir ancak bu kazanımların sürdürülebilmesi için sürekli olarak çalışmaya ve denetimleri sıkı tutmaya devam etmemiz gerekmektedir.” ifadesini kullandı.
Yasağın özellikle gençler üzerinde etkili olduğuna işaret eden Aydın, bu durumun gençlerin sigara ile tanışma ve alışkanlık geliştirme oranlarını düşürdüğünü ifade etti.Türkiye’de sigara içme oranları ve tütün kullanımına dair istatistiklerin zamanla değişiklik gösterdiğini anlatan Aydın, şöyle konuştu:”2023 yılı Türkiye İstatistik Kurumunun ve Sağlık Bakanlığının verilerine göre, 15 yaş ve üzeri nüfusun yaklaşık yüzde 28-30’u düzenli olarak sigara içmektedir. Bu oran erkeklerde daha yüksek olup kadınlarda biraz daha düşüktür. Erkeklerin sigara içme oranı kadınlara göre oldukça yüksektir. Erkeklerin yaklaşık yüzde 40-50’si sigara içerken, kadınlarda bu oran yüzde 15-20 civarındadır. Genç yetişkinler ve orta yaşlı bireyler arasında sigara içme oranları daha yüksekken, yaşlı nüfusta bu oran düşmektedir. Özellikle 25-44 yaş aralığındaki kişiler arasında sigara içme yaygınlığı daha fazladır. Eğitim seviyesi ve sosyoekonomik durum da sigara içme oranlarını etkileyen faktörlerdendir. Daha düşük eğitim seviyesine sahip olan ve ekonomik durumu daha düşük olan bireyler arasında sigara içme oranı daha yüksektir.”Ülkede sigara içme oranlarını düşürmek için çeşitli kampanyalar ve düzenlemeler yapıldığını aktaran Aydın, bu çabalar arasında sigara bırakma programları, tütün ürünlerinin vergilendirilmesi ve kamu bilinci artırma kampanyalarının yer aldığını belirtti.Türkiye’de sigara kaynaklı ölüm ve hastalık oranlarının oldukça yüksek olduğunu da dikkati çeken Aydın, şöyle devam etti:”Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan verilere göre, ülkemizde her yıl yaklaşık 100 bin kişi sigara kullanımına bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Bu günlük ortalama 300 kişinin sigara nedeniyle öldüğü anlamına gelir. Türkiye’de yetişkin nüfusun yaklaşık yüzde 30’u sigara kullanmaktadır. Sigara, başta akciğer kanseri olmak üzere birçok kanser türüne neden olmaktadır. Akciğer kanserinden ölümlerin yüzde 90’ı sigara kullanımına bağlıdır. Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) ve kalp-damar hastalıkları gibi kronik hastalıkların ana nedenlerinden biri sigara kullanımıdır. KOAH’tan ölümlerin yaklaşık yüzde 80’i sigara kullanımına bağlıdır. Türkiye’de genç nüfus arasında sigara kullanımı da ciddi bir sağlık sorunu oluşturmaktadır. Gençler arasında sigara deneme yaşı oldukça düşüktür ve bu yaş grubunda sigara kullanım oranı artmaktadır. Bu istatistikler, sigaranın Türkiye’deki sağlık üzerindeki olumsuz etkilerini ve bu konunun halk sağlığı açısından ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.”Nargilenin de yasaya dahil edilmesinin önemli olduğuna dikkati çeken Aydın, “Nargile kullanımı, özellikle gençler arasında yaygınlaşan bir alışkanlık haline gelmiştir ve sağlık açısından ciddi riskler taşımaktadır. Nargile içimi, bir oturum boyunca birçok kişi tarafından paylaşılan ortak bir ağızlıkla gerçekleştirildiğinden, bulaşıcı hastalıkların yayılma riski çok fazladır. Ayrıca, nargile dumanı da sigara dumanına benzer şekilde zararlı kimyasallar içermekte ve pasif içicilik riskini artırabilmektedir. Bu nedenle, nargilenin yasaklanması veya kısıtlanması sağlık açısından olumlu sonuçlar ortaya koymuştur. Sonuç olarak kapalı alanlarda nargile kullanımının yasaklanmasıyla özellikle gençlerin sağlığı açısından olumlu sonuçlar elde edilmiştir.” şeklinde konuştu.Aydın, 2008 ve 2023 yıllarında sigara kullanan kişi sayısında rakamsal belirgin bir değişiklik olmamasına karşın nüfus artışları göz önüne alındığı sigara kullanımında önemli bir azalma yaşandığını söyledi.2008 ve 2023’te sigara tiryakisi sayısının 14 milyon olduğunu vurgulayan Aydın, 2008 yılında 71 milyon olan ülke nüfusunun 2023 yılında 14 milyon artışla 85 milyona ulaştığının altını çizdi. Aydın, artan nüfusa rağmen sigara kullananların sayısında artış olmadığına dikkati çekti.Aydın, Türkiye’de günlük ortalama 14 milyon 840 bin, yıllık ise 5 milyar 400 milyonun üzerinde bandrollü sigara paketi satışı yapıldığını da sözlerine ekledi.